كدام دتكتور مناسب است دودی یا حرارتی؟
پس از انتخاب نوع سیستم آدرس پذیر یا متعارف بایستی نوع دتكتور را مد نظر قرار دهیم و بایستی بدانیم چه نوع دتكتوری برای محل مورد نظر مناسب و قابل نصب می باشد . دتکتور دودی ؟ دتکتور حرارتی ؟ دتکتور شعله ای ؟ دتکتور گازی ؟
چرا نوع دتكتور در سیستم اعلام حریق مهم است؟
در هر وقوع حریق، سرعت اعلام بستگی به نوع دتكتور نصب شده در آن محل دارد. در هنگام حریق بایستی نزدیك ترین دتكتور به محل وقوع حریق فعال شود و پنل سیگنال حریق را دریافت و آژیرها به صدا در آیند. اگر طراحی سیستم اعلام حریق صحیح و اصولی نباشد و نزدیك ترین دتكتور فعال نشود و دتكتورهای بعدی فعال شوند، زمان كشف حریق طولانی گشته و آتش شعله ور میگردد و در نتیجه خسارت بیشتر وارد میشود.
عموماً نوع اجناس و مواد مورد استفاده در محل نصب اعلام حریق نوع دتكتـــــور را مشخص می كند.
اگر مواد به سرعت شعله ور گردند و دود حاصل از آن كم باشد، بایستی از دتكتورهای حرارتی استفاده كنیم و دتكتورهای دودی گزینه مناسبی نیست و نمی توانند عكس العمل خوبی از خود نشان دهند و اگر مواد سریع شعله ور نگردند و دود حاصل از حریق مواد زیاد باشد، از دتكتورهای دودی استفاده می شود. اغلب مواد و اجناس مـورد استفاده در محل های غیر صنعتی سریع شعله ور نمی شوند و دتكتورهای دودی انتخاب مناسب برای این مكان ها می باشد.
دتكتورهای دودی اعلام حریق Smoke Detector
دتكتورهای دودی از رایج ترین انواع آشكار سازهای اعلام حریق هستند كه خود به چهار نوع زیر تقسیم می شوند:
1. یونیزاسیون Ionization Smoke Detector
2. دتكتور دودی اپتیكال Photo Electric Smoke Detector
3. بیم دتكتور Beam Detector
4. استنشاقی یا مكشی Aspirating Smoke Detector
دتكتورهای دودی نسبت به دتكتورهای حرارتی سریع تر عمل می كنند و نبایستی دتكتورهای دودی را در معرض دریچه های جریان هوا قرار داد زیرا جابجایی هوا تأثیر منفی بر عملكرد دتكتور دودی می گذارد.
دتكتورهای دودی اعلام حریق را می توان در مكان هایی كه دود و آلودگی عادی داشته باشند نظیر اطاق خواب، اطاق بستری، كلیسا، مسجد، راهروها، مراكز كامپیوتر و مخابرات، اطاق كنفرانس، فروشگاه، اطاق برق، كتابخانه، چاه آسانسور، استودیو ضبط و عكاس خانه، مدارس، راه پله ها، انبارها، اطاق رادیولوژی، دفاتـــــر كار، هتل ها، بیمارستان ها و … استفاده كرد و در مكان های با دود زیاد و رطوبت بالا مثل آشپزخانه و پاركینگ نبایستی استفاده كرد.
۱) دتكتور دودی یونیزاسیون Ionization Smoke Detector
چون در این مدل دتكتور از عنصر رادیواكتیو برای تشخیص دود ناشی از حریق استفاده می شود و از نظر نصب، حمل و نقل و انبارداری نكات ایمنی بالایی دارد، چند سالی هست كه از خط تولید كارخانه ها خارج شده و از آن كمتر استفاده می شود. بـــه همین دلیل، از توضیح آن صرف نظر می كنیم.
۲) دتكتور دودی اپتیكال Photo Electric Smoke Detector
دتكتورهای دودی اپتیكال یا آشكار ساز نوری از دو بخش منبع نوری و سلول حساس به نور تشكیل شده است.
هنگامی كه دود حاصل از حریق وارد محفظه دتكتور می شود، باعث شكست نور تولید شده توسط منبع نور گردیده و نور به سنسور حساس به نور برخورد می كند. و این امر باعث تحریك سلول شده و در نتیجه سیگنال هشدار را بـــه كنترل پنل اعلام حریق ارسال می كند. محفظه داخل دتكتور دارای پیچ و خم می باشد تا از ورود نور اضافه به داخل آن جلوگیری كند و به هیچ عنوان نور از دیوارها منعكس نشود و باعث می شود حساسیت كمتری نسبت به گرد و غبار و بخار آب داشته باشد و اگر هم نوری از خارج وارد محفظه دتكتور شود، بر عملكرد آن مؤثر نمی باشد و فقط دود از آن وارد و خارج می شود و با وارد شدن مقدار كمی دود انكسار دود به وجود آمده و سنسور دود را كشف می كند. این نوع دتكتور قابلیت كشف اكثر دودها را دارا می باشد و همچنین می تواند گازهای معلق در هوا را نیز تشخیص دهد. دتكتور دودی اپتیكال در ارتفاع بین ۲٫۵ الی ۱۱ متر قابلیت نصب دارد.
۳) بیم دتكتور یا آشكار ساز دودی خطی Beam Detector
در این مدل دتكتورهای دودی از امواج مادون قرمز استفاده می شود و شامل یك فرستنده امواج و یك گیرنده امواج می باشد.
این دو تجهیز روبروی هم و در دو سمت سالن نصب می شوند.
امواج مادون قرمز از دستگاه فرستنده ارسال و توسط گیرنده دریافت می شود و هر گاه بین این امواج مانعی قرار گیرد (مانند دود) و امواج قطع شود، سیستم در وضعیت آلارم قرار می گیرد.
در نوع دیگر از بیم دتكتور قسمت فرستنده و گیرنده هر دو در یك تجهیز قرار دارند و از یك انعكاس دهنده یا آینه (Reflector) برای طرف مقابل استفاده می شود. وقتی امواج ارسالی به رفلكتور برخورد كرد و مجدد به ارسال كننده برگشت داده شد، وضعیت نرمال می باشد و اگر دود مابین بیم دتكتور و رفلكتور قرار گیرد مقدار امواج كم شده و یا قطع می گردد و سیستم در وضعیت Fire قرار می گیرد.
بیم دتكتور های اعلام حریق عرض ۱۴ متر و طول ۱۰ الی ۱۰۰ متر را تحت پوشش قرار می دهند. بیم دتكتور با ولتاژ ۲۴ ولت DC كار می كند و حداكثر در ارتفاع ۲۵ متر قابل نصب می باشد و بایستی از سقف ۳۰ الی ۶۰ سانتی متر پایین تر نصب شود. عموماً از بیم دتكتور برای فضاهای بزرگ مثل سالن سینما یا تئاتر، سالن های كنفرانس، مسجدها، سوله ها، كارخانه ها و … استفاده می شود.
دتكتور دودی كانالی Duct Detector
در اماكن بزرگ كه از سیستم تهویه مطبوع استفاده می شود، همواره این خطر وجود دارد كه دود توسط سیستم تهویه هوا به نقاط دیگر ساختمان سرایت كند. به همین منظور از داكت دتكتور استفاده می شود.
داكت دتكتور دودی از نظر كاركرد هیچ تفاوتی با سایر دتكتورهای دودی نقطه ای ندارد و فقط درون محفظه ای یك دتكتور دودی قرار می گیرد كه از طریق یك لوله هوای داخل كانال تهویه مطبوع وارد محفظه می شود و توسط دتكتور آنالیز می گردد و از لوله دیگر خارج می شود. داكت دتكتور روی بدنه كانال هواساز نصب می گردد و لوله های ورودی و خروجی آن داخل كانال قرار می گیرند. حال اگر دود وارد كانال هواساز شود، دتكتور فعال شده و از طریق كنترل پنل به دمپرها فرمان بسته شدن را می دهد تا دود به سایر نقاط سرایت نكند.
۴) دتكتور دودی مكشی (استنشاقی) Air Sampling
این مدل از تجهیزات اعلام حریق بر اساس نمونه گیری از هوای محیط مورد نظر و آنالیز آن توسط پنل مخصوص خود وجود دود حاصل از حریق احتمالی را تشخیص می دهد. مكان مورد نیاز به سیستم اعلام حریق را توسط لوله های مخصوص در سقف مجهز می نمائیم و همانند استاندارد دتكتورهای دودی، نقطه ای از نظر فاصله آن ها، منافذی را روی لوله ایجاد می نمائیم و لوله را به پنل مخصوص این سیستم وصل می كنیم.
یك هواكش كوچك، هوای محیط را از داخل منافذ داخل لوله مكش می نماید و پس از عبور از صافی وارد پنل شده و پس از آنالیز، چنانچه هوای محیط آلوده به دود باشد، پنل به وضعیت هشدار می رود.
در محل هایی كه دارای سیستم تهویه مطبوع و هواساز هستند، می توانیم به جای لوله كشی، نمونه گیری را از طریق هوای برگشتی هوا ساز انجام دهیم.
ایر سمپلینگ حساسیت و سرعت بسیار بالایی دارد و قیمت آن نسبت به سایر تجهیزات اعلام حریق گران می باشد و عموماً در فضاهایی كه آلودگی كم و محیط تمیز دارند و تجهیزات گران قیمت و حساس مثل اطاق های سرور، استفاده می شوند.
دتكتور حرارتی اعلام حریق Heat Detector
دتكتورهای حرارتی عموماً در فضاهایی كه حریق حاصل از سوختن اجسام دود تولید نمی كند و بیشتر باعث ایجاد توده هوای گرم می شود، استفاده می گردد. كاربرد آن اغلب در فضاهایی مثل آشپزخانه، موتورخانه، پاركینگ و اماكنی كه در آن ها امكان استفاده از آشكارسازهای دودی به دلیل وجود انواع بخار و دود حاصل از ساز و كار طبیعی تجهیزات یا فعالیت ها وجود دارد.
دتكتورهای حرارتی در دو نوع افزایشی و ثابت تولید می شوند.
• دتكتور حرارتی افزایشی Rate of Rise Heat Detector – RoR
این گونه دتكتورهای حرارتی بر اساس سرعت افزایش دما تحریك می شوند. بنابر این دو عامل افزایش دما و مدت زمان در عملكرد آشكارساز مؤثر است.
یعنی مطابق استاندارد، چنانچه دمای محیط ظرف یك دقیقه ۸٫۴ درجه افزایش یابد، دتكتور به وضعیت آلارم می رود.
بنابر این، این گونه دتكتورها برای مكان هایی كه افزایش ناگهانی دما دارند، مناسب نیستند مثل آشپزخانه های صنعتی.
• دتكتور حرارتی ثابت Fixed Temperature Heat Detector – Fix
این دتكتورهای حرارتی در دمای از پیش تعیین شده و ثابت (مثلاً ۶۰ درجه سانتی گراد) عمل می كنند. یعنی با رسیدن دمای محیط اطراف دتكتور به این درجه گرما، دتكتور فعال می شود.
همچنین در نمونه های جدیدتر دتكتــــــور حرارتی از هر دو تكنولوژی Fix و RoR استفاده می گردد كه در صورت تشخیص زودتر هر یك از سنسورها، سیستم در وضعیت آلارم قرار گیرد.
دتكتور دودی و حرارتی مركب Multi Sensor Detector
دتكتورهای تركیبی دودی و حرارتی از هر دو سنسور دود و حرارت برای تشخیص وقوع حریق استفاده می كنند و در مواردی استفاده می شوند كه پیش بینی وقوع حریق دشوار و یا احتمال هر دو نوع حریق دودزا و حرارت زا وجود داشته باشد. مثلاً آشپزخانه متصل به هال با وسعت كم مانند هتل ها.
سنسور دود و حرارت وابسته به هم هستند و توسط یك میكروپروسسور كنترل می شوند. در صورت افزایش كند دما حتی زمانی كه به دماهای بالا نیز برسد، به تنهایی برای اعلام وضعیت حریق كافی نیست و بایستی دود نیز توسط حسگر تشخیص داده شود و یا این كه دما ظرف ۲۰ ثانیه به صورت ناگهانی افزایش یابد.
دتكتور حرارتی خطی یا كابلی Linear Heat Detector
این نوع دتكتور حرارتی از دو رشته سیم به هم تابیده تشكیل شده كه یكی با عایق پلیمری حساس به گرما پوشانده شده است و با توجه به نوع جنس و قطر و مقاومت از ۸۰ الی ۲۶۰ درجه سلسیوس عمل می كند.
با توجه به ساختار آن در اماكن باز و وسیع مانند كارخانجات، محوطه های صنعتی، خطوط انتقال سیال، تونل ها، انبـارهای بزرگ سرپوشیده و باز، ایستگاه های قطار، مترو و نظایر آن استفاده می گردد.
دتكتور شعله ای اعلام حریق Flame Detector
این نوع از دتكتورها در واقع نوعی آشكارساز نوری با توانایی تشخیص اشعه مادون قرمز (IR) و ماورای بنفش (UV) موجود در شعله آتش می باشند.
به محض به وجود آمدن شعله آتش، حسگر دتكتور شعله ای در یك میلیونیم ثانیه تغییرات را حس كرده و موجب وضعیت آلارم می شود. با وجود ایجاد تایمر تأخیر حدود ۲ ثانیه از سوی تولید كنندگان، هنوز این دتكتور از دتكتورهای حرارتی و دودی سریع تر است. این دتكتور مناسب برای اماكن وسیع و باز و یا سقف بلند مانند انبارها، آشیانه هواپیما و محوطه های باز صنعتی هستند و مناسب برای موادی هستند كـــــه شعله آتش زودتر از دود و حرارت ظاهر می شود مانند انواع سوخت های نفتی.
با توجه به این كه در محیط های باز یا نیمه باز حركت هوا و باد مانع از استفاده از دتكتورهای دودی و حرارتی می باشد، دتكتورهای شعله ای ماورای بنفش برای این فضاها مناسب هستند.
سه مدل دتكتور شعله ای اعلام حریق وجود دارد:
• مادون قرمز (IR)
• ماورای بنفش (UV)
• دتكتور شعله ای تركیبی (IR/UV)
دتكتور شعله ای مادون قرمز IR Flame Detector
این مدل دتكتور شعله ای امواج مادون قرمز از شعله آتش را تشخیص می دهد و سرعت واكنش زیاد دارد و در مقابل اشعه خورشید، قوس های الكتریكی، جوشكاری، روشنایی، اشعه ایكس حساس نیستنـــــد و در مقابل گرد و غبار و آلودگی مقاوم هستند و قابل استفاده فقط در محیط های داخلی هستند.
دتكتورهای شعله ای ماوراء بنفش UV Flame Detector
این مدل از دتكتورهای شعله ای امواج ماوراء بنفش از شعله آتش را تشخیص می دهند و اگر دامنه حساسیت دتكتور رعایت شود، می توان آن ها را هم در فضاهای داخلی و هم فضاهای خارجی استفاده كرد.
سرعت عمل بالایی در مقابل شعله های آتش حاصل از مواد هیدروكربنی و هیدروژنی دارد ولی در مقابل قوس های الكتریكی ناشی از جوشكاری و اشعه ایكس حساس می باشند و از معایب این مدل دتكتور می باشد.
دتكتور شعله ای مركب مادون قرمز و ماوراء بنفش IR/UV Flame Detector
این مدل دتكتور از دو سنسور ماوراء بنفش و مادون قرمز همزمان استفاده می كند و توسط یك پردازنده اطلاعات، سنسورها را پردازش و از بروز خطا جلوگیری می كند. این دتكتورها سرعت بسیار زیاد دارند و در مقابل اشعه خورشید، قوس الكتریكی و اشعه ایكس حساس نیستند
شرکت پیشران صنعت ویرا با اساس نامه اتوماسیون صنعتی و کنترل ابزار دقیق و ساخت تابلوهای برق فشار قوی و ضعیف از سال 92 تاسیس گشت و ازهمان ابتدا در حوزه کاربرد ابزار دقیق در bms و سپس تولید و ساخت آنها قدم نهاد و در ادامه مسیر توانست با اتکا به تجربیات چندین ساله و استخدام نیروهای متخصص برق عملا جزو شرکتهایی باشد که محصولات قابل اتکایی با عناوین مانیتورینگ شرایط محیطی اتاق سرور -کنترلرهای دمای دیتا سنتر -دیتالاگرهای سردخانه و انبار -هشدار دهنده های دمای یخچال و فریزر و شمارشگرهای نمایشگاهی و فروشگاهی و تابلوهای برق متنوع با کاربردهای مختلف روانه بازار نماید در حال حاضر سیستمهای کنترل دما و رطوبت اتاق سرور این شرکت تنها سیستم مبتنی بر سخت افزار صنعتی plc-hmi در ایران است.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
